
บทความโดย
นพ.จิรัฏฐ์ วิเชียรพิทยา
แพทย์เฉพาะทางด้านมีบุตรยากและผ่าตัดส่องกล้อง
การเจริญพันธุ์ คืออะไร
เมื่อพูดถึงชายหญิงที่ใช้ชีวิตคู่ อยู่ด้วยกันฉันสามีภรรยา ซึ่งเรียกว่าคู่สมรส อันหมายรวมถึงคู่ที่จดทะเบียนสมรสหรือไม่ก็ตาม หากคิดวางแผนสร้างครอบครัวแล้ว มักจะต้องคิดถึงการมีสมาชิกลูกหลาน ทางการแพทย์เรียกว่า Fertility ภาษาจีนเรียกว่า 生育能力 ซึ่งแปลตรงตัวว่า ภาวะการเจริญพันธุ์ หรือความหมายง่าย ๆ คือความสามารถในการมีบุตรนั่นเอง
ในที่นี้จะกล่าวถึงเฉพาะคู่สมรสชายจริงหญิงแท้เท่านั้น แม้ว่าในปัจจุบันโลกได้ล้ำหน้าไปมากถึงขนาดมีการจำแนกชายข้ามเพศ หญิงข้ามเพศ รวมถึงการใช้ชีวิตคู่ของกลุ่มคนเหล่านี้ และบางประเทศอนุญาตให้จดทะเบียนสมรสถูกต้องตามกฏหมาย สามารถสร้างครอบครัวด้วยกันได้
Promotion Update ล่าสุด
คำถามที่พบบ่อย
- ภาวะมีบุตรยากพบบ่อยแค่ไหน
- เมื่อไหร่ต้องได้รับการตรวจเช็ค
- สามีต้องเข้ารับการตรวจด้วยหรือไม่
- การตรวจมีรายการอะไรบ้าง
- มีสิ่งใดช่วยทำให้มีบุตรง่ายขึ้นบ้างไหม
- ทางเลือกในการรักษามีอะไรบ้าง
ภาวะมีบุตรยากพบบ่อยแค่ไหน
เมื่อคู่สมรสอยู่ด้วยกัน ไม่ได้คุมกำเนิด มีเพศสัมพันธุ์ปกติสม่ำเสมอ รวมเวลาหกเดือนถึงหนึ่งปีแล้วฝ่ายหญิงยังไม่ตั้งครรภ์ โดยเฉพาะหากผ่ายหญิงอายุ 35 ปีขึ้นไป ควรเข้ารับการตรวจ เหตุผลเป็นเพราะโอกาสที่จะมีบุตรน้อยลงมาก หากรอไปนานกว่านี้ก็ไม่มีประโยชน์ เป็นการประวิงเวลาและเสียโอกาสดำเนินขั้นตอนในการรักษา หากเคยมีบุตรมาก่อนหน้านี้ โอกาสในการมีบุตรยากก็จะลดน้อยลงไป
สามีต้องเข้ารับการตรวจร่วมด้วยหรือไม่
ไม่ว่าอย่างไรฝ่ายชายควรรับการตรวจไปพร้อม ๆ กัน เนื่องจากพบว่าร้อยละ10 ของคู่สมรสมีปัญหาซ่อนอยู่ และฝ่ายชายมีโอกาสพบปัญหาได้บ่อยเท่า ๆ กับฝ่ายหญิง หรือพบร่วมกันทั้งคู่ก็ได้ จึงจำเป็นต้องวางแผนและรับการรักษาไปด้วยกัน

Promotion Update ล่าสุด
ผู้หญิงตรวจอะไรบ้าง
การตรวจจะแตกต่างกับการตรวจเช็คสุขภาพประจำปี นอกจากตรวจร่างกายทั่วไป ฝ่ายหญิงยังต้องมีการตรวจภายในของสตรี ซึ่งเป็นอวัยวะที่เกี่ยวข้องกับภาวะเจริญพันธุ์ การตรวจเลือดเพื่อดูระดับฮอร์โมนที่เกี่ยวข้องการตกไข่ การตรวจฮอร์โมน AMH เพื่อดูว่าฟองไข่เพียงพอ ที่จะมีอากาสตั้งครรภ์ในแต่ละรอบหรือไม่
การตรวจอัลตราซาวด์ของสตรีเป็นการตรวจที่สำคัญ มักใช้การตรวจทางช่องคลอดเนื่องจากชัดเจนและรวดเร็วกว่า ตรวจอัลตราซาวด์เพื่อหาความผิดปกติของมดลูก เช่น เนื้องอกมดลูก ภาวะมดลูกโต ตรวจอัลตราซาวด์เยื่อบุโพรงมดลูก ประเมินความหนา และหาความผิดปกติ เช่น ติ่งเนื้อ ตรวจอัลตราซาวด์ดูรังไข่เพื่อประเมินจำนวนฟองไข่ในแต่ละรอบระดู รวมถึงความผิดปกติที่พบร่วมด้วย เช่น ถุงน้ำในรังไข่ หากท่อนำไข่ตีบตันส่วนปลาย แพทย์มักจะมองเห็นถุงน้ำในท่อนำไข่จากการอัลตราซาวด์
การตรวจว่าท่อนำไข่ตีบตันหรือไม่ด้วยการฉีดสีเอ็กซเรย์ หรือการฉีดสีขณะผ่าตัดส่องกล้องในช่องท้อง การตรวจทั้งสองอย่างนี้ สถานพยาบาลบางแห่งแนะนำเป็นทางเลือกในกรณีที่หาสาเหตุอื่น ๆ ไม่พบ และยังต้องการรักษาภาวะมีบุตรยากด้วยการกระตุ้นไข่ตกร่วมกับฉีดน้ำเชื้อเข้าโพรงมดลูก หรือ IUI
ผู้ชายตรวจอะไรบ้าง
ส่วนการตรวจฝ่ายชายเบื้องต้นก็คือ ตรวจวิเคราะห์น้ำอสุจิ เรียกว่า Semen Analysis หรือย่อว่า SA เป็นการตรวจวิเคราะห์ด้านหลัก 3 ประการ ได้แก่ ประการแรกคือความเข้มข้นของตัวอสุจิ ในน้ำอสุจิ 1 ลูกบาศก์เซนติเมตร ประการต่อมาคือการเคลื่อนไหวซึ่งบ่งชี้ถึงการมีชีวิตและความแข็งแรงของอสุจิ คิดสัดส่วนเป็นร้อยละของตัวอสุจิที่เคลื่อนไหวต่ออสุจิทั้งหมด และประการสุดท้ายคือลักษณะภายนอกของอสุจิซึ่งหมายรวมถึงขนาดสัดส่วนและรูปร่างของตัวอสุจิ หากการตรวจวิเคราะห์พบว่าอสุจิลดลงอาจจะตรวจเลือดดูระดับฮอร์โมนเพิ่มเติม ลักษณะของน้ำอสุจิที่คนทั่วไปสังเกตจากภายนอก เช่น สีขาวขุ่น หรือเป็นน้ำใส ๆ ไม่ได้บ่งบอกว่า อสุจิเข้มข้นมากหรือน้อย การเคลื่อนไหวดีหรือไม่ ดังนั้นการตรวจวิเคราะห์น้ำอสุจิในห้องแล็บ จึงจะเป็นการวิเคราะห์ที่มีประสิทธิภาพ
สิ่งใดที่ช่วยทำให้มีบุตรง่ายขึ้นบ้าง
ปัจจัยด้านการดำเนินชีวิตมีผลต่อภาวะเจริญพันธุ์ หากนึกไม่ออก จะขอยกตัวอย่าง ฝ่ายหญิงน้ำหนักตัวที่มากหรือน้อยจนเกินไป มีผลต่อการทำงานของระบบสืบพันธุ์ การออกกำลังกายที่หนักหน่วงเกินไป เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ทุกชนิด บุหรี่ ปัจจัยเหล่านี้ให้ตั้งครรภ์ได้ยากขึ้น มีโอกาสแท้ง รวมถึงคลอดก่อนกำหนดได้
ส่วนฝ่ายชาย ปัจจัยการดำเนินชีวิตที่ทำให้การสร้างอสุจิลดลง ได้แก่ บุหรี่ การดื่มจัด กัญชา การใช้สารสเตียรอยด์ที่ใช้เพิ่มมวลกล้ามเนื้อในนักกีฬาบางกลุ่ม การใช้สารสเตียรอยด์เพื่อให้กล้ามเนื้อสวยงามมีรูปลักษณ์เป็นที่ดึงดูดใจทางเพศ นอกจากนี้ นิโคตินในบุหรี่ แอลกอฮอล์ กัญชา แอมเฟตามีน และยาปลูกผมบางตัว ยังทำให้การแข็งตัวของอวัยวะเพศชายบกพร่องอีกด้วย
ดังนั้นหากดูแลสุขภาพเป็นอย่างดีแล้ว หลีกเลี่ยงปัจจัยลบ ปรับเปลี่ยนวิถีการดำเนินชีวิตให้เหมาะสมก็จะทำให้ภาวะเจริญพันธุ์กลับมาปกติ

Promotion Update ล่าสุด
ทางเลือกในการรักษามีอะไรบ้าง
การรักษาช่วยให้เจริญพันธุ์หรือมีบุตรได้อย่างราบรื่นมีด้วยกันหลากหลายแบบ ทั้งนี้ควรพิจารณาเลือกให้เหมาะสม ดูตามสาเหตุที่ทำให้มีบุตรยาก อาจจะเลือกใช้ยาฉีดและยากินที่มีอยู่หลากหลายยี่ห้อ ในการกระตุ้นฟองไข่และช่วยให้ไข่ตกหรือทำให้ไข่สุกดี การฉีดน้ำเชื้อเข้าโพรงมดลูก หรือ IUI เป็นการรักษาเบื้องต้นที่ไม่ซับซ้อน เหมาะสำหรับรักษาผู้มีบุตรยากที่มี สาเหตุหลากหลาย ทั้งผ่ายชายและฝ่ายหญิง รวมถึงภาวะไม่ทราบสาเหตุบางประการ และขั้นสุดท้ายคือการใช้เทคโนโลยีช่วยการเจริญพันธุ์โดยเฉพาะเด็กหลอดแก้ว หรือ IVF/ICSI เพื่อรักษาคู่สมรสที่เคยรักษาด้วยยาอย่างเดียว หรือ กระตุ้นไข่และ IUI แล้วไม่ได้ผล ทั้งนี้คู่สมรสอาจจะเข้ามาปรึกษาร่วมกับแพทย์ผู้รักษา จะเป็นการพิจารณาวางแผนเพื่อเลือกวิธีแก้ไขที่สอดคล้องกับสภาพปัญหาได้อย่างมีประสิทธิภาพ
เกี่ยวกับเรื่องเจริญพันธุ์นั้น ยังคงมีอีกหลายคำถามที่ต้องการคำตอบ ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับรายละเอียดของแต่ละคู่สมรส ของแต่ละครอบครัว ซึ่งมีปัจจัยพื้นฐานทั้งภายในคือร่างกายและจิตใจ และสภาพแวดล้อมคือ ครอบคัว ญาติพี่น้อง เพื่อนสนิทมิตรสหาย ถิ่นที่อยู่อาศัย หน้าที่การงาน รวมถึงความคิดความเชื่อส่วนบุคคลที่แตกต่างกันไปอีกด้วย รายละเอียดในด้านการตรวจเช็ค การรักษายังมีอีกมากมาย ยังไม่ได้กล่าวถึงในที่นี้ หากมีโอกาสจะได้มาเล่าสู่กันฟัง เป็นการถ่ายทอดความรู้ แลกเปลี่ยนประสบการณ์กันอีกในครั้งต่อไป
ขอบคุณข้อมูลอ้างอิงจาก uhhospital, CDC, Gotoknow
บทความที่น่าสนใจ
- ถุงน้ำในรังไข่แตก อันตรายแค่ไหน?
- เด็กมะเส็ง ปีนี้ไม่ธรรมดา
- What is? Positive ANA, D-dimer, Arcuate uterus, Multiple endometrial polyps คืออะไร?
- คลอดธรรมชาติช่องคลอดหลวมไหม? แก้ไขยังไง?
- โนโรไวรัสกับผลกระทบผู้ที่กำลังทำเด็กหลอดแก้ว
มีข้อสงสัยเพิ่มเติมหรือนัดหมายแพทย์ ติดต่อคลินิก iBaby ได้ที่ช่องทางด้านล่าง
Line: @iBaby หรือ https://lin.ee/xxIlgyJ
Tel: 021688640-43
Email: info@iBabyFertility.com
Website: https://ibabyfertility.com
WeChat: iBaby_Fertility