ยาเม็ด​คุมกำเนิด​ฉุกเฉิน​

ยาเม็ดคุมกำเนิดฉุกเฉิน (Emergency Contraceptive Pill , Morning After Pill) จัดเป็นหนึ่งวิธีในการคุมกำเนิดฉุกเฉิน (Emergency Contraception)

เทศกาลแห่งความรัก คู่รัก หรือ คู่สมรส ขอให้มีความสุข การเฉลิมฉลอง รับประทานอาหาร ดื่ม ร่วมงานเลี้ยงงานปาร์ตี้ บางครั้ง ค่ำคืนแห่งความสุขอาจจบด้วยความสัมพันธ์ซึ่งเป็นเรื่องปกติของคู่สมรส

อย่างไรก็ตาม ไม่ว่าความสัมพันธ์จะเป็นแบบไหน คำนึงถึงสิ่งที่ตามมา การตั้งครรภ์และติดเชื้อทางเพศสัมพันธ์ วิธีการป้องกันทั้งสองสิ่งที่ตอบโจทย์ที่สุดในปัจจุบันคือ ถุงยางอนามัยชาย ซึ่งไม่กล่าวในรายละเอียดในที่นี้

ยาเม็ดคุมกำเนิดฉุกเฉิน เป็นยาคุมกำเนิดที่ใช้ป้องกันการตั้งครรภ์ในกรณีไม่ได้เตรียมการ หรือป้องกันการตั้งครรภ์มาก่อน หรือใช้เสริมควบคู่ไปด้วยกันกับวิธีคุมกำเนิดอื่น ๆ จึงเป็นทางเลือกสำหรับการมีเพศสัมพันธ์ที่ไม่ได้ป้องกัน (Unprotected Sex)

นิยามของเพศสัมพันธ์ (Sexual Intercourse) ในที่นี้หมายถึง เพศสัมพันธ์ชายหญิงแบบสอดใส่ทางช่องคลอด หรือ เป็นส่วนหนึ่งในการมีเพศสัมพันธ์ครั้งนั้น ๆ ส่วนการมีเพศสัมพันธ์รูปแบบอื่น ๆ ไม่ได้ลงรายละเอียดในที่นี้เช่นกัน

ยาเม็ดคุมกำเนิดฉุกเฉิน มีสมบัติและลักษณะอย่างไร

หน้าตาก็เหมือนกับเม็ดยาทั่วไป เม็ดเล็กรับประทานง่าย มีจำหน่ายทั่วไปตามร้านยา ควรได้รับคำแนะนำจากเภสัชกรประจำร้านด้วยนะครับ มีทั้งแบบที่เป็นฮอร์โมนเดี่ยวคือโปรเจสติน และยาต้านโปรเจสเตอโรน ชื่อ Ella One ซึ่งปัจจุบันไม่มีในไทย แต่มีขายในต่างประเทศ

ยาเม็ดคุมกำเนิดฉุกเฉินทำงานอย่างไร

เป็นโปรเจสเตอโรนสังเคราะห์ หรือเรียกว่า โปรเจสติน ยับยั้งการตกไข่จากรังไข่ ป้องกันการตั้งครรภ์ และอาจจะมีผลขัดขวางตัวอ่อนไม่ให้ฝังตัวในเยื่อบุโพรงมดลูก

ใครบ้างสามารถใช้ยาเม็ดคุมกำเนิดฉุกเฉิน

คนที่ไม่สามารถใช้ยาเม็ดคุมกำเนิดทั่วไปที่เป็นชนิดฮอร์โมนผสมก็อาจใช้ยาตัวนี้ได้ แม้ในเด็กอายุต่ำกว่า 16 ปี ก็ยังสามารถใช้ได้ ผู้ที่ใช้ยาสมุนไพรบางตัว ใช้ยารักษาลมชัก ยาต้านเชื้อ HIV ยารักษาวัณโรค ยาลดกรดในกระเพาะอาหาร ควรระวังในการใช้ยาเม็ดคุมกำเนิดฉุกเฉิน

มารดาให้นมบุตรสามารถใช้ โพสตินอร์ ได้ ไม่เป็นอันตรายต่อทารก

ควรใช้ยาคุมกำเนิดฉุกเฉินเมื่อไหร่

1. มีเพศสัมพันธ์โดยไม่ได้ใช้การคุมกำเนิดวิธีอื่น
2. เกิดความผิดพลาดจากการใช้ ถุงยางอนามัยชาย เช่น แตก หลุด หรือ รั่ว ขณะมีเพศสัมพันธ์
3. นับวันปลอดภัยผิดไป
4. ลืมกินยาเม็ดคุมกำเนิดไปหลายวัน
5. ฝังยาหรือฉีดยาคุมกำเนิดล่าช้าออกไป
6. ใช้ยาแผ่นแปะหรือ ห่วงคุมกำเนิดสอดช่องคลอดผิดพลาด
7. มีเพศสันพันธ์โดยไม่ยินยอม เช่น การข่มขืน

กินยาคุมกำเนิดฉุกเฉินอย่างไร ให้ถูกต้อง

ยกตัวอย่าง โพสตินอร์ (Postinor) หรือาจจะมียี่ห้ออื่น เช่น มาดอนนา แมรี่พิ้งค์ แอปคาร์ นอร์แพค เลดี้ นอร์ แจนนี่ เป็นยาที่รู้จักกันมานาน มีจำหน่ายในบ้านเรา แผงยาเล็ก ๆ พกพาสะดวก มีเม็ดยา Levonorgestrel อยู่ 2 เม็ด เม็ดละ 0.75 มิลลิกรัม หรือบางรุ่นเป็นแบบเม็ดละ 1.5 มิลลิกรัม กินทันทีหลังมีเพศสัมพันธ์ ยิ่งเร็วยิ่งได้ผลป้องกันที่ดีขึ้น ถ้าเม็ดละ 1.5 มิลลิกรัมกินครั้งเดียว หรือ เม็ดละ 0.75 มิลลิกรัมกินครั้งเดียว 2 เม็ดหมดแผงเลยก็สะดวกดี หรือ เม็ดละ 0.75 มิลลิกรัมกินทีละเม็ดห่างกัน 12 ชั่วโมงก็ได้ หากเพิ่งตระหนักถึงการป้องกัน หรือว่ายังไม่สามารถกินได้โดยเร็ว อาจจะยืดเวลาออกไป แต่ไม่ควรเกิน 3 วัน หรือ 72 ชั่วโมง กินยาซ้ำถ้าหากอาเจียนหลังกินยา ไม่ควรกินเกิน 2 แผงในรอบระดูเดียวกัน หากมีเพศสัมพันธ์ซ้ำไม่นานหลังกินยาคุมกำเนิดฉุกเฉินอาจจะไม่ช่วยป้องกัน ดังนั้นเมื่อมีเพศสัมพันธ์ครั้งต่อไปควรเปลี่ยนไปใช้วิธีอื่นแทน ไม่ควรใช้ยานี้บ่อยเกินไป หากตั้งครรภ์หรือสงสัยว่าตั้งครรภ์ไม่ควรใช้ยานี้เด็ดขาด

ทำอย่างไร ? หากเกิน 3วัน หรือ 72 ชั่วโมง แล้วไม่ได้ใช้ยาเม็ดคุมกำเนิดฉุกเฉิน

หากไม่เกิน 5 วัน ยังมีโอกาสใช้อีกวิธีคือ ห่วงอนามัยคุมกำเนิด โดยรีบปรึกษาแพทย์รับการใส่ห่วงอนามัยคุมกำเนิดโดยทันที ประสิทธิภาพในการป้องกันการตั้งครรภ์น้อยกว่า 1 เปอร์เซ็นต์

อาการข้างเคียงและข้อควรระวังเกี่ยวกับยาเม็ดคุมกำเนิดฉุกเฉิน (Side Effect)

ไม่พบว่ามีอันตรายรุนแรงจากการใช้ยาเม็ดคุมกำเนิดฉุกเฉิน อาการที่พบได้ ได้แก่ คลื่นไส้อาเจียน ปวดศีรษะ ปวดท้อง การเปลี่ยนแปลงในรอบระดู เช่น รอบเดือนอาจจะสั้นเข้า เลื่อนออก หรือปวดระดูมากกว่าปกติ

ข้อควรรู้เกี่ยวกับยาเม็ดคุมกำเนิดฉุกเฉิน

เมื่อมีความจำเป็นต้องใช้ก็ควรใช้ อย่างไรก็ตามหากใช้พร่ำเพรื่อ หรือใช้บ่อย อาจจะส่งผลเสียต่อระบบสืบพันธุ์ในอนาคต อีกประการยาเม็ดคุมกำเนิดฉุกเฉินไม่ได้ป้องกันตั้งครรภ์ 100 เปอร์เซ็นต์ และที่สำคัญยาเม็ดคุมกำเนิดฉุกเฉินไม่ได้ป้องกันโรคติดเชื้อทางเพศสัมพันธ์ ควรใช้ถุงยางอนามัยเพื่อป้องกันโรคติดเชื้อทางเพศสัมพันธ์ เช่น เอดส์ ซิฟิลิส ไวรัสตับอักเสบ หนองในแท้ หนองในเทียม เป็นต้น

Valentine ‘s Day เทศกาลแห่งความรัก ความผูกพัน หากไม่ได้เตรียมความพร้อมมาก่อน หรือเกิดเหตุไม่คาดคิด เช่น ถุงยางอนามัยแตก หลุด รั่ว แล้วยาเม็ดคุมกำเนิดฉุกเฉิน ถือเป็นทางเลือกหนึ่งก่อนที่จะยอมจำนนต่อการตั้งครรภ์ที่ไม่พึงประสงค์ ท้องไม่พร้อม (Unplanned Pregnancy)

Reference : NHS.UK